روستای زیبای اوره
طبیعت، باغبانی و مردم شناسی روستای اوره از توابع نطنز در دامنه کرکسروستای زیبای اوره
طبیعت، باغبانی و مردم شناسی روستای اوره از توابع نطنز در دامنه کرکسده (10) گیاه داروییِ کوهی، در ارتفاعات کرکس
در بیابان های اوره و به طور کلی تپه ها، بیابان های نطنز، ارتفاعات رشته کوه کرکس و روستاهای اطراف آن گیاهان دارویی فراوانی می روید. امروزه کسی به گیاهان دارویی جز یکی دو مورد گیاه در دسترس مانند کاکوتی (کاکاتی) ، به سایر گیاهان دارویی کوهی توجه ندارد اما کافی است به دو سه دهه قبل برگردید و پیرمردها و پیرزن هایی را به خاطر بیاورید که خانه هایشان پر از انواع گیاهان دارویی از پنیرک و خارخسک و قدومه گرفته تا خاکشیر و بابونه و گزنه و ... بود. بیابان ها و دره های کوه ها و تپه های روستای اوره (و سایر روستاهای دامنه کرکس) گنجی از گیاهان دارویی است که شما می توانید از این گیاهان استفاده کنید. گرچه دوره حیات و بهره وری گیاهان دارویی مختلف متفاوت است ولی بهترین زمان برای برداشت انواع مختلف گیاهانی دارویی همین اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد است.
نکته کلیدی این است که استفاده تجاری از گیاهان دارویی منطقه نکنید تا این گیاهان ریشه کن نشود. برای مصرف شخصی خودتان و خانواده تان هر چه می خواهید از طبیعت ازاد با روش درست برداشت کنید. اما اگر بخواهید استفاده تجاری کنید، هم برایتان به صرفه نخواهد بود و هم این کار سبب نابودی گونه های مختلف گیاهان دارویی منطقه می شود. حال با این فرض که شما از مخاطبان فرهیخته و دوستدار طبیعت هستید و نه نابودگر طبیعت، در این مقاله ده مورد از گونه های مشهور از این گیاهان دارویی را به شما تقدیم می کنم.
برای آگاهی از خواص بیشتر این گیاهان ، روش های استفاده از آنان و ... مطالب فراوانی را در کانال باغداری نوین گذاشته ایم که می توانید از ارشیو این کانال در تلگرام استفاده کنید. (@ooreh)
1. آویشن کوهی:
آویشن (یا به گویش اوره ای اوشوم) به دو گونه باغی و کوهی وجود دارد. اغلب آویشن هایی که می بینید در شهرها به فروش می رسد، آویشن های باغی هستند. اما از نظر خواص و کیفیت ، آویشن کوهی فوق العاده است و قابل قیاس با آویشن باغی نیست.
آویشن (در انگلیسی Thymus vulgaris) یکی از شناخته شده‌ترین گیاهان دارویی از تیره نعنا است. آویشن درختچه‌ای کوتاه و پرشاخه است که برگ های نازک و متقابل دارد. دارای گل‌هایی سفید چتری و منفرد است.
در طب سنتی از این گیاه به عنوان ضد اسپاسم، رفع تنگی نفس و سرفه و بدگوارشی ودرمان سیاه سرفه، برونشیت، عفونت ریه، سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برای درمان نفخ و گرفتگی‌های عضلانی استفاده می‌شود.
همچنین آویشن خواص ضد میکروبی و ضدانگلی وضد قارچی دارد و این به خاطر وجود ماده‌ای به نام تیمول است که اگر شما در خوردن ان زیاده روی کنید ممکن است مسموم شوید. آویشن همچنین گرم و خشک و ضد سرفه است.
در اوره، شما می توانید اویشن را از دره و کوه هایی که موسوم به دره آسونه هست پیدا کنید و بچینید. هنوز هم افرادی هستند که محل و نوع این گیاه را به خوبی می شناسند. عطر و بوی گیاه اویشن کاملا واضح است. در صورتی که حداقل یک بار در عمرتان آویشن خورده باشید
. برای چیدن آویشن باید یک روز کامل را با نیت یک گردش تفریحی وقت صرف کنید.
آویشن گیاهی چند ساله است. با خودتان گونی و داس یا دستغاله بردارید تا هنگام چیدن این گیاه را از ریشه درنیاورید تا نسل آن از بین نرفته و برای سال های بعد هم وجود داشته باشد. ساقه های دارای برگ و گل را بچینید. بعد از انتقال به منزل در سایه خشک کنید، برگ ها را از ساقه جدا کنید و استفاده کنید. حتی ساقه ها را نیز دور نریزید. می توانید ساقه های کاملا خشک شده را پودر کرده و همراه با برگ و گل آویشن، از آن نیز استفاده کنید.
استفاده امروزی و ثابت شده گیاه آویشن برای درمان آسم، سرفه های خشک مکرر، آمفیزم و برونشیت است. چای دم کرده آن را نیز برای درمان عفونت گوش میانی، نفخ و تهوع استفاده می‌کنند، عصاره آویشن حاوی ماده‌ای به نام «تیمول» است که برای بیماری آسم مفید است. حمام آویشن برای مبتلایان به دردهای عضلانی، مفصلی و روماتیسمی مفید است. ضماد آویشن برای نیش و گزیدگی حشرات موثر است. در بارداری کاربرداین گیاه ممنوع است اما در دوران شیردهی آزاد است.
عرق آویشن: عرق آویشن (طبیعت گرم) برای تقویت بدن، تقویت معده، رفع ترشی معده، تقویت بینایی، ضد درد و تشنج، رقیق کننده خون، در عفونت‌های ریوی، زکام بی همتاست، برای نقرس و سیاتیک مفید است. در اوره می توانید، عرق آویشن را از ابتدای روستا، مغازه گلاب پخش (حسین آقای نظری، جانباز و برادر سه شهید)، تهیه کنید.
دم نوش آویشن: دم نوش آویشن طعم تندی دارد و ممکن است هر کسی آن را نپسندد. ولی در صورتی که دچار مشکلات عفونی هستید، این دم نوش واقعا عالی است.
2. زیره سیاه کوهی:
در اوره، زیره سیاه در ارتفاعات گرسیاه، وینگ و برخی از مناطق گلتنگ و ارتفاعات کرکس رشد می کند. زیره کوهی اوره عطر و کیفیتی بسیار فوق العاده دارد. نام‌های رایج زیره سیاه :زیره، زیره رومی، زیره کرمانی، شاه‌زیره، کرویا، کمون رومی،قرنباد.
زیره سیاه گیاهی است دوساله که ارتفاع آن به 30 تا 80 سانتیمتر می‌رسد، ریشه‌اش راست و دوکی شکل و گوشت‌دار و ساقه‌اش بی‌کرک و شفاف است و برگ هایش به رنگ سبز و در قسمت فوقانی ساقه دارای دمبرگ کوتاهی است که‌انتهای آن به‌صورت غلافی ساقه را فرامی‌گیرد، گل آذین آن چتر مرکب و گل هایش کوچک و سفید رنگ است و میوه‌اش بیضی شکل به رنگ قهوه‌ای تیره یا مایل به زردو شفاف است و زیره در کرمان بیشترین سطح کشت را دارد.
در اوره زیره سیاه را مرسوم است در شیربرنج مورد استفاده قرار می دهند. به طور کلی زیره سیاه در طب سنتی مصلح برنج است و سردی برنج را تعدیل می کند.
طبع زیره سیاه خیلی گرم و خشک است.
زیره سیاه دارای خواص مدر،
بادشکن، مقوی، زیادکننده شیر، قاعده‌آور، نیرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد
تشنج، قابض، معرق، مقوی معده، قاطع اسپرم است.
زیره سیاه در موارد بلع هوا، نفخ شکم،
برطرف کردن سوءهاضمه، تسهیل هضم غذا، دل پیچه کودکان، انگل معده و روده،
دفع بادهای کلیه و مثانه، تنگی نفس، خفقان سرد، سکسکه نفخی، استسقاء به‌کار
می‌رود.(روستای زیبای اوره)
زیره سیاه یک داروی سنتی برای رفع
سوءهاضمه خصوصاً نفخ شکم است.
خوردن زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است.
زیره سیاه دارای خاصیت ضدگرفتگی دارد و برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی‌مفید است.
دم کرده یک قاشق مرباخوری میوه له شده زیره سیاه در نیم لیتر آب جوش‌برای تنبلی اعمال گوارشی 2 ـ 1 گرم ، بی‌اشتهایی، باد یا درد روده مصرف می‌شود و دانه زیره را یا می‌جوند و یا از گرد گیاه مخلوطی در آب میل می‌نمایند .
فقط یادتان باشد زیره سیاه وقتی می رسد اگر بخواهید دیر آن را برداشت کنید، دانه های آن ریخته و قابل جمع آوری نخواهد بود.
3. تره کوهی:
این گیاه شبیه به تره فرنگی، دارای طعم تند مانند پیاز و سیر بوده و بوی تند تره را می دهد و بین برگ و پیاز آن رنگ قرمز رنگ دیده می شود. تره کوهی سرشار از آهن، ویتامین A و ویتامین C بوده، از سیستم ایمنی بدن حمایت می کند و میزان انرژی را نیز بالا می برد، به بینایی کمک کرده و از بروز آب مروارید پیشگیری می کند، سیستم ایمنی بدن را تقویت و خطر بروز برخی انواع سرطان را کاهش می دهد، همچنین موجب دفع کلسترول بد خون شده و به طور کلی برای قلب بسیار مفید است. این گیاه همچنین احتمال بروز بیماری های قلبی و سرطان روده بزرگ را نیز کاهش می دهد.
تره کوهی معمولا در پخت قرمه سبزی، تخم مرغ و تره، آش، سوپ و حتی کوکو سبزی استفاده می شود.
4. شِنگ:
شنگ ما شاء الله دوجین اسم دارد. در شیراز و اصفهان به آن آلاله شنگ و در خراسان ریش بز خالدار و در لرستان شِنگ خطاب می‌کنند. به این گیاه یمنیه، قندرون، سنسفیل، تسلسفیل، اسپلنج، اسفلنج و در آذربایجان یملیک هم می‌گویند. عربی نوع چمنی این گیاه که برگ‌های آن باریک‌تر از شنگ می‌باشد، لحیه التیس و ذنب الخیل است، ولی در عراق و شامات به آن اذناب الخیل می‌گویند.
تصویر گیاه زیر شنگ یا شنگه را نشان می دهد.
این گیاه از نظر طبیعت سرد و خشک است، ریشه لعاب دار و تلخ این گیاه به میزان زیاد اشتها آور بوده، ضمن اینکه خلط آور و نرم کننده سینه نیز می باشد.
شنگ به میزان زیاد از اسهال و خونریزی معده جلوگیری کرده و ریشه آن مقوی تر از برگش است، ضمن اینکه شنگ در تحلیل ورم و تقویت اعصاب نیز مفید است. این گیاه همچنین در معالجه روماتیسم، نقرس و امراض جلدی موثر بوده است.
شنگ گل های زردی دارد:
شنگ را می شود با سرکه یا سکنجبین میل کرد. در بعضی از شهرهای ایران این کار را می کنند اما در نطنز مرسوم نیست. برگ آن را در سالاد هم استفاده می کنند.
آب ریشه خام شنگ زگیل را از بین می برد. این گیاه برای مبتلایان به بیماری سل نیز نفع دارد. می توان گل این گیاه را بر روی محل سوختگی قرار داد تا محل سوختگی التیام پیدا کند. این گیاه همچنین برای سلامت کبد، شش و قلب مفید و همچنین مسمومیت زدایی است. عصاره شنگ جهت درمان کچلی و زخم های جلدی مفید است. این گیاه همچنین مقوی اعصاب است و در درمان کولیت و بیماری التهابی روده نیز به کار می رود. طب سنتی توصیه می کند که اگر این گیاه را پُختید هرگز آب آن را دور نریزید بلکه آن را بنوشید، زیرا منافع شنگ در آب جوشانده آن جمع می شود.
5. برگ سیر:
تفاوت برگ سیر با تره کوهی این است که ته برگ سیر مانند تصویر پیازچه هایی دارد. برگ سیر والک هم نام دارد. این گیاه بوی تند سیر را می دهد و شاید به همین جهت است که به آن برگ سیر می گویند.
این گیاه معمولا در کنار جاده ها و در آب در مناطق کوهستانی می روید. ساقه آن همانند تصویر بالا است و در انتهای آن پیازچه کوچکی وجود دارد اما وقتی از نیمه آن را برش دهیم به صورت تصویر زیر خواهد بود.
برگ سیر در پخت آش جو استفاده می شود و خواص دارویی زیادی دارد. از جمله اینکه این گیاه گرم و خشک است. این گیاه در درمان یبوست، بواسیر مفید بوده و خواص دارویی زیادی دارد که به پای سیر می رسد(روستای زیبای اوره).
برگ سیر را با پیاز کلاغ اشتباه نگیرید.
6. کرفس کوهی:
این گیاه در لابلای صخره های سخت و بزرگ و در ارتفاعات می روید.
به صورت ترشی، شوری، پخت سوپ و یا همراه با ماست استفاده شده، ضمن اینکه پودر خشک آن برای معطر کردن دوغ استفاده می شود. کرفس کوهی برای تقویت اعصاب مفید است، در مداوای اضطراب، استرس، انواع اختلالات گوارشی بالاخص بیماری های التهابی روده از قبیل کرون و کولیت و بیماری‌های روماتیسمی موثر است. ضد دیابت وضد سرطان بوده و آن را به عنوان عامل پیشگیری کننده از زخم معده مطرح می‌کنند. کرفس کوهی علاوه بر ان که خون را تصفیه می کند، در درمان چربی خون بالا، پرفشاری خون، انواع اختلالات قلبی عروقی و کمردرد نیز به کار می رود.
7. ریواس
در ارتفاعات کرکس و گلتنگ ریواس هم وجود دارد که البته باید با محل وجود این گیاه از قبل آشنا باشید وگرنه به راحتی نمی توانید آن را پیدا کنید. (روستای زیبای اوره). از کل مساحت نطنز و مناطق وابسته به آن، فقط در نه درصد آن ریواس وجود دارد که بخش قابلی توجهی از این نه درصد، دره ها و ارتفاعات کرکس را شامل می شود.
ریواس نیز گیاهی است با طبیعت سرد که برای معده و کبد مفید می باشد. یرقان، وسواس حصبه و اسهال گرم صفراوی با ریواس درمان می شود. همچنین ریواس برای افزایش اشتها و درمان یبوست،درمان بواسیر مفید بوده وخاصیت مسهلی، ضد التهابی و متعادل کننده عملکرد روده ها را داشته و در درمان یرقان، خونریزی معده و روده، اختلال قاعدگی، ورم ملتحمه چشم، جراحات ناشی از ضربات و صدمات جسمانی، زخم های چرکی سطحی و سوختگی های حاصل از حرارت کاربرد دارد.
با این همه مصرف ریواس برای مبتلایان به سنگ کلیه و ناراحتی های مثانه خطرناک است.
از ریواس برای تهیه خورش، کمپوت، مربا و شربت استفاده می کنند.
8. کنگر
کنگر خارهای سفت و سختی دارد و چیدن آن مقداری مهارت می طلبد.
پس از رشد کامل این گیاه گل می دهد. کنگر را نباید با شکر تیغال یا ماری تیغال و امثال آن اشتباه بگیرید. در هنگام کندن کنگر باید هم مراقب دستانتان باشید، چرا که ممکن است خارهای آن در دستتان فرو رود، هم این که به گونه ای بکنید که ریشه آن از اساس نابود نشود و سال بعد هم رشد کند.
کنگر طبیعتی گرم و خشک دارد و به همین دلیل آن را با ماست می‌خورند. علاوه بر آن از کنگر در پخت خورش کنگر، خورش قیمه و … استفاده می شود.
کنگر منبع غنی پتاسیم بوده و ضدعفونی کننده، اشتها آور، تب بر و هضم کننده غذا است و مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می شود. ریشه کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ ها مفید بوده و در درمان یرقان، سوء هاضمه، احساس ناراحتی در معده، نفخ، بی اشتهایی، تهوع، اسهال خفیف یا یبوست، نارسایی کبد، دفع مزمن آلبومین و کم خونی بعد از جراحی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند. علاوه بر اینکه کنگر موجب کاهش کلسترول بد و چربی خون می شود خواص ضد درد، ضدالتهاب، کاهش قندخون و به طور ضعیف ادرار آور نیز دارد. کنگر همچنین کبد را در برابر عفونت حفظ می کند و به کبد کمک می‌کند تا بعد از تخریب قسمتی از آن دوباره خود را از نو بسازد.(روستای زیبای اوره)
ضمن اینکه خوردن کنگر برای افراد گرم مزاج مفید بوده اما بهتر است زنان باردار، کودکان، بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی یا کلیوی از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند. همچنین از آنجا که برگ های کنگر محرک انقباض کیسه صفرا است، افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، نباید آن را مصرف کنند؛ چرا که افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود.
9. بادام کوهی:
بادام کوهی در اوره به سوه معروف است. قبلا درباره بادام کوهی یک مطلب مستقلی را در سایت منتشر کردیم که می توانید آن را از اینجا بخوانید: بادام کوهی برای باغات بدون اب.
10. قدومه:
یکی از گیاهان دارویی رایج در بیابان ها و کوه های اوره قدومه (Alyssum) است.
قسمت دارویی گیاه قدومه، دانه های آن است.
قدومه برای نرم کردن سینه کاربرد دارد. برای کسانی که سینه خشکی دارند یا برای کسانی که اهل آواز و مداحی هستند، قدومه خیلی مفید است. استفاده بیش از حد از قدومه سبب نفخ می شود. برای کسانی که مشکلات تیروئیدی یا انسداد روده دارند، خوب نیست.
منبع: سایت روستای زیبای اوره
(پ.ن: مطالبی که زیر کلیدواژه های مقاله با عنوان مطالب پیشنهادی آمده، از سرور بلاگ اسکای هست. چنین مطالب زردی اصلا مورد توصیه ما نیست و جدی نگیریدشون. تبلیغاته. ما مجانی از سرورشون استفاده می کنیم اونا هم تبلیغاتشون رو می زنن، شما هم به خوبی خودتون عفو بفرمایین.)
