برای باغ سلامت چگونه برنامه ریزی کنیم؟
برای کاشت نهال در یک باغ کوچک یا باغچه، باید برنامه ریزی داشت. فرقی نمی کند مساحت باغ ما چه اندازه باشد. در هر صورت اگر با برنامه عمل کنیم، هم از حیث اقتصادی و هم از حیث تفرجی و تفریحی نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
برای این منظور باید ببینیم یک باغ از چند بخش یا به قول دوستان خودرویی، از چند آپشن تشکیل شده است؟ بعد از این باید ببینیم ما در باغ یا باغچه خودمان کدام یک از این آپشن ها را می توانیم داشته باشیم؟
1. سیستم های مرتبط با آب و آبیاری: این قسمت شامل جوی، یا لوله های آب، حوضچه یا استخر، سیستم فیلتراسیون و پمپ و ... است که شرح مفصل آن در این مقاله مقدور نیست.
2. بخش حصار و پرچین های دورتادور: این قسمت شامل دیوار یا فنس یا حصار چوبی است. تاکید می کنم که از پرچین گیاهی غافل نشوید. حتی اگر باغ شما فنس کشی شده است، دورتا دور باغ را انگور یا تمشک بکارید. بگذارید انگورها از فنس ها عبور کنند، میوه دهند و کسانی که در آن سوی فنس هستند از این میوه ها استفاده کنند. این سخاوت شما هیچ اشکالی ندارد به جز این که فضای بهتری را برای باغتان ایجاد می کند. باغتان برای دیگران هم خاطره انگیز می شود. در جایی که فنس ندارید، زرشک بی دانه و گل محمدی با فاصله های خیلی کم از یکدیگر، پرچین های گیاهی عالی ای هستند. سراغ گیاهان بی ثمر و بی خاصیت نروید.
3. استراحتگاه: در باغ باید لذت برد. در صورتی که باغ در طرح هادی و همراه با منزل مسکونی و ویلا باشد که مبارک است و امکاناتتان تکمیل است، اما اگر چنین نیست، در قسمتی از باغ سکوی مناسبی همراه با یک آلاچیق یا سایبان مختصر و اجاق مناسب تعبیه شود تا هنگام نشستن در باغ، ایمنی کامل نسبت به حشرات و موجودات گزنده و ... وجود داشته باشد. طبعا ساخت اتاق در باغ باید با مجوزهای لازم باشد. اما ساخت سکوی مناسب و آلاچیق ساده و سایبان هیچ منع قانونی ندارد.
4. بخش کودک: اگر باغداری هستید که فرزند کوچک دارید یا اطفال هم به باغ شما رفت و آمد دارند، برای آن ها هم برنامه ریزی داشته باشید. مثلا همیشه وجود یک تاب، الاکلنگ چوبی، برای کودکان سرگرم کننده است. من در باغ خودم قسمتی را در نظر گرفتم و به عمق شصت سانتی متر در آن ماسه تمیز ریختم. کودکانی که به باغ می آیند عاشق این قسمت هستند. با خیال راحت در این قسمت با ماسه در تخیل کودکانه شان غرق می شوند. در گوشه دیگری از باغ درخت شاه توتی را کاشتم و آن را مختص کودکان هرس کردم تا بتوانند به راحتی از آن بالا رفته و مستقیم از میوه هایش لذت ببرند. تابی را هم همیشه در زمستان و تابستان در باغ قرار داده ام. همین که در باغ را باز می کنم، کودکان با ذوق به سمت تاب هجوم می برند. باید محیط باغ برای کودکان نشاط آور باشد و زمینه آشتی با طبیعت را فراهم کند. حتی می توانید برای هر کودکی قسمتی از باغ را اختصاص بدهید و بذرهایی مثل بذر ذرت (بلال ، چون سریع الرشد است) را به او بدهید تا بکارد و همیشه محصول او را یادآوری کنید و موفقیتی را در باغ به نامش ثبت کنید. مشاهده مثال های بیشتر و خلاقانه تر در کانال باغ سلامت در ایتا و تلگرام امکان پذیر است.
5. بلوک سرمایه گذاری و دیر بازده: قطعا برای باغ باید اهداف بلند مدت داشته باشید. این که چه محصولی بازدهی اقتصادی بیشتری دارد و باید برای آن سرمایه گذاری کرد، در این بحث مختصر نمی گنجد ولی هفتاد درصد باغ شما باید به این بخش اختصاص پیدا کند.
6. بلوک محصولات زودبازده: بیست درصد باغ شما باید شامل محصولات تازه خوری و نیازهای جاری شما در فصول مختلف باشد. مانند هلو، زردآلو، توت، آلوچه، گلابی، آلبالو، گیلاس و ... . لازم نیست از هر کدام از این محصولات تعداد زیادی درخت بکارید اما باید با برنامه ریزی عمل کنید. مثلا یک هلوی زودرس با یک هلوی دیر رس در باغ شما باشند. یک نهال شاهتوت در باغ شما عالی است. چون اکثر ارقام شاه توت در طول چندین ماه همچنان میوه می دهند و به یکباره تمام نمی شوند. یک رقم گلابی بیروتی یا شاه میوه زودرس در کنار گلابی رقمی دیررس مانند درگزی یا آنجو یا دوچی و ... داشته باشید. به گونه ای برنامه ریزی کنید که در هر فصلی از باغ که وارد شدید، از میوه موجود در باغ لذت ببرید.
7. بلوک تولید و تکثیر: این قسمت از باغ لازم نیست در نقطه خاصی باشد. مثلا شما می توانید تولید و تکثیر قلمه های انار یا انگور خود را در سرتاسر لبه های جوی آب انجام بدهید اما حتما چنین بخشی را داشته باشید. حتی اگر به این قسمت نیاز هم ندارید این کار را بکنید. هر سال نهال های تکثیر شده خود را در پاییز یا اسفند ماه به عزیزانتان هدیه کنید. نهال های خوبی که دارید را تکثیر کنید.
8. بلوک صیفی: خیار، گوجه، بادمجان، کدو و ... محصولاتی هستند که وجودشان در باغ از اردیبهشت به بعد، صفای خاصی به باغ شما می دهد. حتی اگر در باغتان نیستید و دیر به دیر سر می زنید، از کاشتن این محصولات غافل نشوید، بکارید و سخاوتمندان به باغبانتان بگویید که محصولات را خودش استفاده کند. در کنار مرز ها و جاهای خالی باغ به تعداد زیاد بذر خیار بکارید. از گوشه گوشه و وجب به وجب باغتان بیشترین استفاده را بکنید. خیار و صیفی جات ارگانیک بکارید و بعد از محصول دهی، آن را با صیفی جات آکنده از سمومی که در بازار هست مقایسه کنید. یک سال این کار را انجام دهید، برای همیشه ادامه خواهید داد.
9. چاله کمپوست: در نقطه ای از باغ ، چاله ای، به تناسب ضایعاتی که در باغ دارید، حفر کنید. برگ ها، علف های هرز خشک شده و هر آنچه که قابلیت تبدیل به کمپوست و کود دارد را پیوسته در این چاله بریزید. سپس با دستورالعملی که در آینده تقدیمتان خواهم کرد، کود عالی و رایگان تولید کنید. با این کار هم باغتان را تمیز می کنید، هم افاتی که در علف ها و برگ ها و ... جا خوش کرده اند را نابود می کنید و هم ضایعات را تبدیل به مواد قابل استفاده می کنید.
10. سرویس: یکی از چالش های باغ ها این است که وقتی همراه با اطفال خود به باغ می روید، در پاسخ به این سوال که سرویس بهداشتی کجاست در می مانید. در باغتان حتما در یک گوشه دنج برنامه ریزی برای احداث سرویس بهداشتی داشته باشید. بسیار هم راحت و کم هزینه است. چاله ای به عمق یک متری و نیم، و طول و عرض هفتاد هشتادسانت بکنید. درون چاله را با سنگ یا آجر یا بلوک بچینید. به طوری که بتوانید روی آن یک سنگ توالت قرار دهید. با مختصری سیمان سنگ توالت را محکم کنید. می توانید یک متر کاشی ارزان هم بخرید و اطراف آن بگذارید که فضای تمیزتر و بدون گِل در اطراف سنگ توالت داشته باشید. در کنار این توالت با بلوک سیمانی حوضچه کوچکی احداث کنید در حدی که به اندازه هزار لیتر گنجایش داشته باشد. جزئیات آن را فرصت شد در آینده به شما آموزش می دهم. برای این حوضچه یک لوله، شیر آب و شیلنگ هم قرار بدهید تا بچه های شهری امروزی، به راحتی بتوانند از آن استفاده کنند. همین وجود سرویس بهداشتی در باغ، خودش یک عامل مهمی برای آرامش شما می تواند باشد.
11. تله ها: وجود حشرات و آفات مضر، یکی از اجزای لاینفک و جدا نشدنی هر باغی است. به همین دلیل در نقاطی از باغ باید تله هایی را برای کاهش جمعیت این آفات داشته باشید. این تله ها می تواند شامل تله های حرفه ای فِرِمونی باشد یا تله های نوری که با برق یا باطری یا انرژی خورشیدی کار می کنند یا تله هایی که در گوشه های مختلف باغ در قالب چاله های مرگ برای موش و ... طراحی می شوند. وجود این تله ها مهم و ضروری است و جای زیادی هم نمی گیرد، اما باید برایش برنامه ریزی کرد.
12. عناصر خاص باغ شما: در باغتان باید گاهی عناصر خاصی هم داشته باشید که برای مراجعین و مهمانان شما غافلگیر کننده باشند. مثلا اگر در گوشه ای از باغ چند بوته گل گاو زبان داشته باشید، با آمدن مهمان، در همان لحظه برای اون از گل گاو زبان ها چیده و برایش یک دمنوش تازه و عالی درست کنید، یا در حوضچه تعدادی ماهی تیلاپیا داشته باشید و برای مهمانتان یک کباب ماهی عالی و فوق العاده تازه درست کنید، یا از گوشه ای از باغ برایش توت فرنگی بچینید، یا اگر دیابتی است از گوشه ای از باغ برایش گزنه بچینید و دمنوش برایش آماده کنید، یا اگر صورتش جوش های فراوانی زده از گوشه ای از باغ برگی از آلوئه ورا بچینید و به او هدیه بدهید و ... ، برایش بسیار غافلگیرکننده و خاطره انگیز خواهد شد و خواهد فهمید که باغ سلامت، خیلی متفاوت تر از آن چیزی است که فکر می کند. تنها راز این کار این است که راز گیاهان را بیشتر بدانید و اندکی هم خلاقیت داشته باشید.
13. انبار: طبعا در باغ وسایلی لازم دارید، مانند بیل، کلنگ، اره، کلاه حصیری، لباس کار و ... . طبعا هر باغبانی نمی تواند بیل خود را مرتب با خود ببرد و بیاورد. اگر باغ شما امنیت کافی دارد که فبها. اما اگر امنیت ندارد، حتما نیاز به یک انباری دارید. این انباری لازم نیست مانند انباری های رسمی شامل یک اتاق و در آهنی و قفل باشد. شما می توانید با خلاقیت وسایل خود را در انباری های مخفی ای که جلب توجه نمی کند در باغ پنهان کنید. بیل و کلنگی که از درخت اویزان است، یا نردبانی که لای پرچین ها مخفی شده، یا اره ای که در سوراخ دیوار پنهان شده، هیچ وقت جلب توجه نمی کند. برای همین باید مخفی گاه هایی را برای وسایل ضروری خود در باغ داشته باشید تا دچار آسیب نشوید.
مجموع آپشن ها یا گزینه هایی که عرض کردیم در برنامه ریزی باغ سلامت حائز اهمیت و مهم هستند. برخی از این موارد را در کانال باغ سلامت به تدریج و بیشتر توضیح خواهیم داد. از توضیحات و نکات خلاقانه شما نیز استفاده خواهیم کرد. بنا بر این ما را از نظرات ارزشمند خودتان با خبر کنید.
در باغ سلامت، شاد باشید و سلامت
(پ.ن: مطالبی که زیر کلیدواژه های مقاله با عنوان مطالب پیشنهادی آمده، از سرور بلاگ اسکای هست. چنین مطالب زردی اصلا مورد توصیه ما نیست و جدی نگیریدشون. تبلیغاته. ما مجانی از سرورشون استفاده می کنیم اونا هم تبلیغاتشون رو می زنن، شما هم به خوبی خودتون عفو بفرمایین.)